
سنگنگاره پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان پنجم اشکانی یکی از برجستهترین آثار تاریخی مربوط به آغاز حکومت ساسانیان است که در نقش رجب، در نزدیکی تختجمشید (استان فارس)، قرار دارد. این سنگنگاره، صحنهای از نبرد و پیروزی اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی، بر آخرین شاه اشکانی یعنی اردوان پنجم را به تصویر میکشد. در این اثر، اردشیر بر اسبی سوار است که در حال حمله به اردوان است؛ در حالی که اردوان نیز سواره، شمشیر در دست دارد اما در موقعیت شکست قرار گرفته است. در همین تصویر، اهورامزدا نیز تاج شاهی را به اردشیر میدهد که نمادی از مشروعیت الهی حکومت اوست.
این نقشبرجسته، نه تنها یک اثر هنری برجسته از دوره ساسانی است، بلکه سندی تصویری بر انتقال قدرت از اشکانیان به ساسانیان و تأکید بر حمایت آسمانی از سلطنت جدید بهشمار میآید. عناصر بصری مانند پوشش نظامی، اسبهای آراسته، و نمادهای آیینی، بیانگر شکوه و قدرت شاهی ساسانی و هنر برجسته سنگتراشی آن دوره است. این نگاره در کنار سایر آثار نقش رجب و نقش رستم، بخشی از میراث تصویری ساسانیان را شکل میدهد که بهخوبی روایتگر تحول سیاسی و فرهنگی آن دوران است.